Ambasadorowie UMK
Janusz Cygański
Absolwent historii 1975
Muzealnik, były dyrektor Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie (1987-2013)
Ambasador UMK, 19 lutego 2023
Urodził się 26 lutego 1951 roku w Suszu, w woj. warmińsko-mazurskim. Liceum Ogólnokształcące ukończył w Iławie. W 1969 r. rozpoczął studia historyczne na Wydziale Humanistycznym UMK w Toruniu. W 1975 roku obronił pracę magisterską pt. „Oblężenie Torunia w 1703 r. w świetle opisu Jakuba Henryka Zernekego”, napisaną u doc. Jerzego Serczyka.
Zaraz po tym został powołany na rok do Szkoły Oficerów Rezerwy w Elblągu i w 1976 r. otrzymał stopień oficerski. W 1982 roku ukończył Podyplomowe Studium Konserwacji Zabytków na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.
Od ponad 45 lat pracuje i działa na rzecz rozwoju muzealnictwa oraz ochrony dziedzictwa kulturalnego Warmii, Mazur i Powiśla. W latach 1976 -1982 pracował jako inspektor w Urzędzie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie. Następnie, w latach 1982-1987 był dyrektorem Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku, a w latach 1987-2013 – dyrektorem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Przed emeryturą, na którą przeszedł w styczniu 2019 roku, pracował w Muzeum Zamkowym w Malborku, kierując jego oddziałem na zamku w Kwidzynie.
Największym zawodowym wyzwaniem była dla niego, niewątpliwie, praca w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie i kierowanie tą największą instytucją kultury w regionie przez ponad 25 lat. Oprócz głównej siedziby w olsztyńskim zamku, Muzeum Warmii i Mazur posiadało osiem swoich oddziałów rozsianych na terenie całego województwa, a mianowicie: Muzeum Warmińskie w Lidzbarku Warmińskim, Muzeum im. J.G. Herdera w Morągu, Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku, Muzeum Mazurskie w Szczytnie, Muzeum w Mrągowie, Galerię „Zamek” w Reszlu oraz w samym Olsztynie: Muzeum Przyrody i Muzeum - Dom Gazety Olsztyńskiej. Te dwa ostatnie muzea zostały uruchomione podczas kadencji Janusza Cygańskiego. Utworzył także Centralny Magazyn Muzealiów z pracowniami konserwatorskimi oraz Muzealne Centrum Edukacji.
Janusz Cygański w swojej zawodowej działalności kładł nacisk na równomierny rozwój wszystkich muzeów, którymi kierował, tj. na gromadzenie, konserwację i opracowywanie zbiorów, działalność naukową i edukacyjną. Pozyskał do muzealnych zbiorów kilkadziesiąt tysięcy muzealiów, w tym ok. 50 tys. dla w Muzeum Warmii i Mazur. Pod jego kierunkiem przygotowanych zostało kilkaset wystaw dotyczących historii, kultury i dziedzictwa przyrodniczego Warmii , Mazur i Powiśla. Sam również był autorem lub współautorem kilku z nich, w tym współautorem i kuratorem stałej wystawy w Muzeum Nowoczesności w Olsztynie.
Przeprowadził szeroki zakres prac konserwatorskich w obiektach zabytkowych, będących siedzibami muzeów, a przede wszystkim na zamkach w Lidzbarku Warmińskim i Olsztynie, a także na zamku w Kwidzynie oraz w Skansenie w Olsztynku. Wraz ze współpracownikami opracował plany budowy nowego muzeum na Polach Grunwaldzkich oraz konserwacji Wzgórza Pomnikowego i rozbudowy infrastruktury turystycznej. Zrealizował pierwszy etap tego planu.
Janusz Cygański lansował i realizował program muzeum otwartego, żywego, integrującego lokalne społeczności. Przyciągał do muzeum rzesze sympatyków, artystów, uczonych, ludzi biznesu…
Jest autorem lub redaktorem wielu publikacji dotyczących muzealnictwa.
Uczestniczył i nadal uczestniczy w wielu gremiach zawodowych i społecznych. Wchodził w skład Rady do spraw Muzeów i Miejsc Pamięci Narodowej przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ministerialnej komisji do spraw muzeów rejestrowanych. Wiele lat był członkiem Prezydium Zarządu Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, członkiem założycielem i członkiem Zarządu Warmińsko-Mazurskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, inicjatorem utworzenia Warmińsko Mazurskiego Oddziału Stowarzyszenia Muzealników Polskich - przez trzy pierwsze kadencje pełnił funkcję jego prezesa. Był także członkiem Rad Programowych Radia Olsztyn i Oddziału Telewizji Polskiej w Olsztynie oraz wielu innych gremiów, w tym kapituł najważniejszych samorządowych nagród w Olsztynie i województwie.
Jest współorganizatorem Warmińsko-Mazurskiego Klubu Stowarzyszenia Absolwentów UMK. Od powstania Klubu w r. 2011r. jest jego prezesem. W działalności Klubu kładzie nacisk na wydobywanie i promowanie związków Mikołaja Kopernika - patrona toruńskiej Uczelni - z Olsztynem i Warmią. Na łamach biuletynu „Absolwent” przedstawia sylwetki wybitnych absolwentów UMK, którzy swoje zawodowe życie związali z Olsztynem.
Za swoją działalność był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany. Przyznano mu m.in.: Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” , Srebrny i Brązowy Medal Za Zasługi Dla Obronności Kraju. Wyróżniono go ponadto „Złotą Odznaką Za Opiekę nad Zabytkami” oraz odznakami „Zasłużony Działacz Kultury”, „Zasłużony dla Warmii i Mazur”, „Za Zasługi dla Turystyki”, „Zasłużony dla Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego”.
Warmińsko-Mazurski Klub Biznesu przyznał mu tytuł „Osobowość Roku Warmii i Mazur 1998”. Jest dwukrotnym laureatem nagrody Prezydenta Olsztyna w Dziedzinie Kultury. Rodzinne miasto Susz przyznało mu swoje najwyższe wyróżnienie – odznakę „Złota Rozalia”, a Stowarzyszenie Oficerów 15 W-M Dywizji im. Króla Władysława Jagiełły – tytuł honorowego członka Stowarzyszenia.
Kapituła Nagrody im. Ignacego Krasickiego przyznała mu w 2020 roku prestiżową w regionie Nagrodę – Medal „za całokształt dokonań w dziedzinie muzealnictwa oraz konserwacji zabytków na Warmii, Mazurach i Powiślu”.
Janusz Cygański od 1976 roku mieszka w Olsztynie. Jest żonaty, ma córkę, syna i troje wnucząt. Jego hobby to muzykowanie.